Apparate

Sachanmerkungen

---

• (1)Ilfeld 1591
• (2)clariss. 1591
• (3)d. om 1591
• (4)an reflorescentia vel reflorescens ?
• (5)studiorum exibilatio Cyclopicae, prosopopoeiam 1585: studiorum exibilationis Cyclopicae prosopopoeia 1591
• (6)Vgl. Pl. R. 473cd. [SW]
• (7)Bei den hier erwähnten „Kariben“ (gr. Καρίβων, lat. Caribum [jeweils Genitiv]) dürfte es sich um die als „Kannibalen“ bekannteren Bewohner der Kleinen Antillen (bes. Guadeloupe) in der Neuen Welt handeln. Aufgrund ihres durch Reiseberichte bekannt gewordenen „Kannibalismus“ werden sie hier mit den homerischen Kyklopen verglichen. Siehe dazu Lebek, Wolfgang Dieter (2001): Kannibalen und Kariben auf der Ersten Reise des Columbus, in: Fulda, Daniel/Pape, Walter (Hgg.): Das Andere Essen. Kannibalismus als Motiv und Metapher in der Literatur. Freiburg im Breisgau, 53‒112 (hier bes. 59f.79.85f. zum Begriff „Caribes“; 108‒111 zum Homervergleich bei Petrus Martyr). Zu den Kariben als „Kannibalen“ siehe auch Rhod. Pal. 4,219f. und bes. 5,315–331. [SW]
• (8)titulum om. 1585
• (9)titulum om. 1585
• (10)titulum om. 1585
• (11)titulum om. 1585
• (12)Im gr. und lat. Text wird dieser Stamm als „Logobarden“ (Λογοβάρδων/Logobardus) bezeichnet. Vielleicht verbirgt sich dahinter ein griechisches Wortspiel aus „logos“/λόγος (Rede, Vernunft) und „bradys“/βραδύς (hier mit epischer Vertauschung von ρα zu αρ) im Sinne von „mit langsamem Verstand“. [SW]
• (13)In der lateinischen Fassung wird der Papst mit der römischen Sagengestalt Cacus identifiziert, der von Herkules wegen seines Rinderdiebstahls getötet worden ist.
• (14)titulum om. 1585
• (15)Die Bezeichnung als „Moschobiotai“/Μοσχοβιῶται im Griechischen könnte wiederum einen etymologisierenden Nebensinn haben: „wie Kälber lebend“ (aus gr. μόσχος „Kalb“, βιόω „leben“). Im Lateinischen wird das Volk als Moschi tyrannis umschrieben: „Tyrannei des Moschus (Kalbes?)“. [SW]
• (16)Vgl. stilistisch ähnlich die Aufzählung in Rhod. Arion 522‒525 . [SW]
• (17)indiguit 1591: diguit 1585
• (18)cultu 1585: adiumento 1591
• (19)quavis 1591: quamvis 1585
• (20)Der griechische Begriff für „mohammedanisch“ (Μαχομητίς) könnte wiederum einen etymologisierenden Nebensinn tragen: „wider den Verstand kämpfend“ (aus gr. μάχομαι „kämpfen“ und μῆτις „Verstand“). [SW]
• (21)titulum om. 1585
• (22)Im Griechischen mit auffallender α-Alliteration: ἀμφοῖν ἀρτίφρων ἀσκήματα τίς κεν ἀτίσσῃ. [SW]
• (23)arithmeticae bis legitur in 1585
• (24)geometriae 1585: geometricae 1591
• (25)titulum om. 1585
• (26)titulum om. 1585
• (27)titulum om. 1585
• (28)titulum om. 1585
• (29)Die Umschreibung ist offensichtlich eine Anspielung auf den griechischen Begriff der ἐγκύκλιος παιδεία, der einem freien Bürger zukommenden, allgemeinen Bildung. [SW]
• (30)Zum Mythos des Goldenen Zeitalters vgl. auch Rhod. Protr. 5‒17 [SW]
• (31)Diese Übertragung der Wissenschaft von Palästina nach Griechenland wird von Rhodoman in den Thebaica an der Figur des Kadmos exemplifiziert, der dort zugleich als Schulgründer dargestellt wird. Siehe Rhod. Theb. 27‒36. [SW]
• (32)Wohl eine Anspielung auf die in Athen beheimateten Philosophenschulen, die nach ihren Örtlichkeiten als Akademie (Platon), Peripatos (Aristoteles), Stoa und Kepos (Epikur) bekannt wurden.
• (33)Rhodoman schafft hier einen bewussten Gegensatz zu den katholischen Priestern und Mönchen, die er später im Gedicht als nutzlos und faul beschreibt. Siehe unten V. 521‒528. 539f. [SW] Ferner wird gegen das katholische Verständnis der Messe als Opfer polemisiert. Vgl. dazu auch Rhod. Theol.Christ. 3213–3218.
• (34)Byzantii 1591: Byzantis 1585
• (35)„Rein“ ist hier möglicherweise nicht nur im Sinne des Topos der Jungfräulichkeit der Musen (vgl. Catull. 1,9) zu verstehen, sondern auch in dem Sinne, dass es sich nicht mehr um die heidnischen Gottheiten, sondern um die auch sonst geläufige Vorstellung von den Musen als Metonymie/Symbol für die freien Künste handelt. Die Musen sind hier also christianisiert. Siehe dazu besonders Walther Ludwig (2001): Musenkult und Gottesdient ‒ Evangelischer Humanismus der Reformationszeit, in: ders. (Hg.): Die Musen im Reformationszeitalter. Leipzig, 9‒51. [SW]
• (36)Gemeint ist offensichtlich die 825 in Pavia am Fluss Ticino gegründete Rhetorikschule. Siehe https://de.wikipedia.org/wiki/Universität_Pavia [1. September 2023]. [SW]
• (37)Gemeint sein dürfte Karls Pfalz in Aachen.
• (38)Hermanni 1591: Hermani 1585
• (39)Zu Magdeburg und Kaiser Otto vgl. auch Rhod. It.Lips. 332f. [SW]
• (40)Zu den Henetern vgl. Rhod. It.Lips. 93 (dort Umschreibung für die Lüneburger Heide). [SW]
• (41)Holinstein 1585 1591
• (42)Das Kloster Ilfeld wurde 1189 von Graf Elger II. gestiftet. Die Grabstätte für ihn und seine Frau Lutrude befand sich in der Vierung der im 19. Jahrhundert abgerissenen Klosterkirche. Siehe Gerlach 2006, 29f. [SW]
• (43)Der griechische Begriff Ἐλλορέων ist wohl eine Neubildung zu ἐλλός/ἑλλός („Hirschkalb“) (vgl. auch lat. cervina) und dürfte sich auf den Hirsch als Zeichen der Grafen von Stolberg beziehen. Vgl. Rhod. Pal. 3 ,387. [SW]
• (44)collegiorum 1591: collegorum 1585
• (45)Zur Schlechtigkeit der Mönche vgl. auch Rhod. Ilf.Herc. 290‒298 . [SW]
• (46)Vgl. ähnlich Rhod. Ilf.Herc. 290f.
• (47)vestalis 1591: festalis 1585
• (48)praebet 1591: facem 1585
• (49)Zu dieser aeterna lux siehe auch Gerlach 2006, 33f. (mit Abbildung) und 36 (Restaurierung 2003). [SW]
• (50)Ilfeld(ensis) 1591: Ilfel(densis) 1585
• (51)institutum 1591: institum 1585
• (52)titulum om. 1585
• (53)Das Gleichnis mit dem Trojanischen Pferd wird von Rhodoman häufiger für Ilfeld benutzt. Vgl. Rhod. Ilf.Herc. 281‒286. [SW] Siehe dazu auch Gärtner 2017.
• (54)Zum „Diantor“ vgl. auch Rhod. Coc.Ion. 2,11. [SW]
• (55)titulum om. 1585
• (56)Zur Metapher der Harpyien vgl. auch Rhod. Ilf.Herc. 334.390.426 . [SW]
• (57)Anspielung auf die äsopische Fabel vom Fuchs und Adler. Siehe Aesop. 1.
• (58)titulum om. 1585
• (59)Vgl. auch Rhodomans Ausführungen zur Nutzung des eigenen Talentes im Proöm der Troica (Rhod. Tro.² 14‒16) . [SW]
• (60)Den Bienenvergleich für Neanders pädagogische Sammeltätigkeit verwendet Rhodoman auch in seinem Protreptikon, siehe Rhod. Protr. 122‒128 . [SW]
• (61)Zu Neanders und Rhodomans pädagogischem Gebot der Kürze vgl. Rhod. Tro.² 10; Rhod. Luth.epist. 423‒426; Rhod. Protr. 109‒111.129‒131. [SW]
• (62)Stilistisch fällt diese Aufzählung durch den Wechsel von Parallelismen und Chiasmen auf.

Textkritischer Apparat

---

Griechisch

• 3φύτλην 1591: φύμλην 1585
• 6διδάδμασι 1585
• 8ἀρχῇσι 1585: ἀρχσι 1591: num ἀρχοῖσι ? an ταῖς ἀρχῇσι ?
• 8ὁμίλοις 1591 : ὁμίλος 1585
• 10σέρας 1585 1591 (cf. γέρας in versu sequenti)
• 10ἀρχῆς 1591 : αραῖς 1585
• 18an λαβρεύ[σ]εαι ?
• 18ἐνθὰ δ’ 1585 1591
• 20πολλὴν ἀπὸ τέρψιν 1585: πολλἣν ἀποτέρψιν 1591: an πολλῶν ἄπο τέρψιν ?
• 21ὁράας 1585 1591
• 26ἀργιοδόντων 1591: ἀρτιοδόντων 1585
• 35ὁμάδοισιν debuit secundum LSJ
• 36φής 1585 1591
• 37σοφίης om. 1585
• 39ὁπόθι 1591: ὑπόθι 1585
• 42ἐφεύροις deliberat Weise
• 43Δανιὴλ Weise
• 50num ἀνοῖξεν ?
• 52μετάλλα 1585: μεταλλᾷ 1591
• 77an ἔνι ?
• 80ὁλοβάρβαον 1585
• 80ἦθος 1591: ἶθος 1585
• 82αὖθις 1585: αὖθι 1591
• 83ἤληθεν 1585 1591
• 86λαοῖσι 1591: λαεῖσι 1585
• 87θαλέθουσιν 1591: μελέθουσιν 1585
• 90ὐδὲ 1585
• 95ὠμοφάγοισι 1591: ὠμοφάγηισι 1585
• 100an ἀλόγο〈ι〉ς ?
• 100ὅππερ 1585: ὅσπερ 1591
• 101καλύπτει 1591: χαλύπτει 1585
• 101καλύπτει 1591 : χαλύπτει 1585
• 102ἀτὶ 1585
• 102ἀτὶ 1585
• 103ἀεισάλος 1585 1591
• 103ἀεισάλος 1585 1591
• 104ἅμματ’ 1585: ὥμματ’ 1591
• 104ἅμματ’ 1585 : ὥμματ’ 1591
• 114ἡμεῖς 1591 : ὑμεῖς 1585
• 115ἡεῒ 1585 1591
• 116πυρσὸν 1585 : φυρσὸν 1591
• 118ἀχλὺς 1591 : ἀχλοὺς 1585
• 128ἐν 1585 1591 : an εὖ ?
• 130ἀνέρα Weise: ἄνερα edd.
• 132ἀνοήμοσιν 1591: ἀνοήμασιν 1585
• 133ῥέξῃ 1585: ῥέζῃ 1591
• 138ἁρμονίην Weise: ἁρμονιὴν 1585: ἁρμονιὸν 1591
• 139περιφράδμονος 1591: πέρι φράδμονος 1585
• 145δ’ 1585 1591: an τ’ ?
• 145δ’ 1585 1591 : an τ’ ?
• 150an ἶθαρ ?
• 150ἶθαρ delibero, sed cf. Rhod. Il.parv.Quint. 8,5; Pal. 9,330 monente Weise
• 153δύναται 1585: δάναται 1591
• 153δύναται 1585 : δάναται 1591
• 155ἔμφα 1585 in paginae superioris fine
• 155ἔμφα 1585 in paginae superioris fine
• 166ἀπ’ om. 1585
• 170ἔγρεται 1591: ἔγραιται 1585
• 174μύριον 1585 1591
• 179κάλλεος 1591: κάλλιος 1585
• 181τάδ’ 1585 1591
• 183ἀγανῆς 1585 : ἀγανοῦς 1591
• 185ὑποκρέκῃ 1591 : ὑποκέρκῃ 1585
• 188ὁς 1585 : ὅς 1591
• 192θεολαλλέος 1585 1591 : an potius θεοθαλλέος ?
• 197μετελημένον 1585 1591
• 200διέπησιν 1591 : διέτησιν 1585
• 210an Θεῷ ?
• 212ὁτ’ 1585 1591
• 214num βίον vel βίους ?
• 218an γ’ οὖν ?
• 220βίβλους 1591 : βίρλους 1585
• 227νομίων (finis per compendium) 1585 1591: an νομικῶν ?
• 228ὡς 1585 1591
• 230πέρι 1585: περὶ 1591
• 234βουλεύματα 1591: βουλύματα 1585
• 235ἰδμοδυνάων 1585: ἰδμονυάσων 1591
• 236an ἔνι ?
• 240φρενοθελγέϊ 1585: φενοθέλγεϊ 1591
• 244an ἰόντι ?
• 247συνηρμόδαται 1585: συναρμόδαται 1591
• 250ἐπεὶ 1585: ἐπὶ 1591
• 255μετάλλων 1585: μετάλλον 1591
• 258πόνον 1585: τόνον 1591
• 261ἄντυγας 1591: ἄντογας 1585
• 269ἡῶν 1585 1591
• 270ἀπημοσύνης 1585 : ἐπημοσύνης 1591
• 271ὡς 1585 1591
• 274τάδ’ 1585 1591
• 284ἠνορέην 1591 : ἠνορέῃ 1585
• 285ἀγλαΐην 1591 : ἀγλαΐῃ 1585
• 286ἀγεὶ 1585
• 286an γλαύσ〈σ〉ῃσι ?
• 289ἧος 1585 : ῆος 1591
• 292τεχνέων 1591 : τεχνέον 1585
• 292ὅθι 1591 : ὅτι 1585
• 295ἑβραϊσήν 1585
• 295Λατίνῃ 1591
• 298ἀντιλέγοντας ἐλέγχειν 1591 : ἀντιλέγχειν 1585
• 299ἐϋφραδέως 1591 : ἐϋφραθέως 1585
• 300μαθηταῖς 1591 : μαθηλαῖς 1585
• 303τε 1591: τ 1585
• 304an ἐνίσπει vel ἐνίψει ?
• 311ἀμφότερον 1585: ἀμφότερην 1591
• 314Ευττε 1585: Εὖττε 1591: vix εὖτε
• 314οἵτε 1585 1591
• 317δὲ (per compendium) 1585 1591
• 320δ’ ἵνα 1591: δι ἵνα 1585
• 329τὸ : τὰ 1585 1591
• 335φάρμον’ in paginae superioris fine 1585
• 337ταῖς 1591: τῆς per comp. 1585, ut vid.
• 340an ἔνεικαν ?
• 348ὡς ed.
• 351ἀγρομένοις 1585: ἀγρομένος 1591
• 355ἀκλύστοις 1591: ἐκλύστοις 1585
• 358δἤπειτα Weise: δ’ ἤπειτα 1585 1591
• 369ὅμιλον εἶχεν 1585 1591 contra metrum
• 373ἑβραίοισι 1591: ἑρβαίοισι 1585
• 375οἶον 1585: οἷον 1591
• 382φαέων 1585: φαένων 1591
• 383κευθμῶνά 1591: γευθμῶνά 1585
• 387ἀπὸ 1585 1591
• 392ὡς φσίσιν 1585
• 399διδάσκλος 1585 1591
• 414φῆμιν 1591: φῆμεν 1585
• 415ταμιεῖα 1585: ταμεῖα 1591
• 428αὐχμοῦ 1591: αὐλμοῦ 1585
• 430ἀπέπτη 1585: ἀφέπτη 1591
• 439θεῖον 1591: θεῖν 1585
• 441προσπτύξατο 1585: προσπύξαο 1591
• 442Ἀλεξάνδροιο 1591: Ἀλεξάνδρονο 1585
• 444Ἀντωνίου 1591
• 448ὥς 1585 1591
• 448οὐκ 1585 1591
• 456ἀγακλέα 1585: ἀγαλέα 1591
• 457σκηπτήχων 1585 1591
• 460τάλασσεν 1591: τέλεσσεν 1585
• 460ἄνακτος 1585: ἄνακτον 1591
• 462μὲν ῥα 1585 1591
• 464κούροις 1591: νούροις 1585
• 465μονάρψων 1591
• 467an ἔνι ?
• 467πρωτήϊα 1585: προτήϊα 1591
• 468ταλασίφρονος 1591: ταμασίφρονος 1585
• 469εὐδώροισι 1591: εὐδώρονσι 1585
• 476σφιν 1591: σφιιν 1585
• 480ταμιήϊα Weise: ταμήια 1585 1591
• 495μιμηλότας 1585 1591
• 500Μυσῶν 1585 : μουσῶν 1591
• 504ἑνετῶν 1585 : Ευετῶν 1591
• 508αἷμα : οἶμα 1585 1591
• 509ὁψηλῆς 1585 : ἡψηλῆς 1591
• 513ὀρογκων 1585 : ὀροκῶν 1591
• 515ἀγλαὸν 1585 : ἀτλαὸν 1591
• 517ὔμμιν 1591 : ὄμμιν 1585
• 519ἐπαίνων 1585 : ἀπαίνων 1591
• 524ἔθηκον 1585
• 525ἀστράπτουσι 1585 1591
• 529παῦροι 1591 : παῦρα 1585
• 532πνοίη 1585 : πνοέη 1591; num ἐπιπνοιή ?
• 533ἔπινυσσεν 1585 1591 (ἔπι per compendium) : an ἐπένυσσεν ?
• 537Εἰλφήλδης 1585
• 544σπεύδοῦσι 1585 1591
• 545θεολάτριος 1591 : θεολάτρως 1585
• 558παριοῦσι 1591 : φαριοῦσι 1585
• 563τ’: γ’ 1585 1591
• 564malim πάλιν ἔμπνοος
• 570ἔτι 1591: ἔστι 1585
• 570ἀνοίγειν 1591: ἀνοίγ 1585, ut vid.
• 575βλεφάροισιν 1591: πλεφάροισιν 1585
• 578an ἔπ’ ?
• 579δέρκετε 1591: δέρκτε 1585
• 585an σκήπτ〈ρ〉ων ?
• 585θαλέεσσι 1585 : θαλέεσσιν 1591
• 589an οὐδ’ ?
• 590σοφοθρέμμανος 1585 1591
• 597δ’ 1585 : δὲ 1591
• 598ὡς 1585 1591
• 610ὅσων 1591: ὅδων 1585
• 617πύκα φρονέουσιν deliberat Weise
• 619ἀκουστὰς 1585 1591
• 620διζήμενος 1591 : διξήμενος 1585
• 626ἀναιδῶν 1591: ἀνεδῶν 1585
• 628λεύσσοτε 1585: λεύσετε 1591
• 632ἀυτου 1585: ἁυτοῦ 1591
• 636ὡς 1585: ὥς 1591
• 637πέρσανες 1585
• 643τῆς δὲ (per compendia) 1585 1591
• 648γὰρ 1591 : καὶ (per compendium) 1585
• 656διαπρυσίῃσι 1591: διαπρασίῃσι 1585
• 663ὡς 1585 1591
• 664ἀρτιμαθέεσσι 1585 1591
• 664ἀπὸ 1585 1591
• 665ὣς 1591 : ὡς 1585
• 666γεογραφικήν 1585 1591
• 668βαθὺς 1591 : βαδὺς 1585
• 672ὠς 1585 : ὡς 1591
• 672ὕφηνε 1591 : ὕρηνε 1585
• 673ᾗ 1585 : ἤ 1591
• 678τερπιὰ 1585
• 684τόδε 1591: τόδ 1585
• 684ἐγὼ ποτὶ φέγγος ἰάλλω 1585: ὅ γε προτὶ φέγγος ἰάλλει 1591
• 688ἥρωας 1591: ὕρωας 1585
• 693κτέαρ 1585: κτέυρ 1591
• 693ἔμπεδον 1585: ἔμφεδον 1591
• 699δοκέω 1585: δοκέει 1591
• 701νῦν 1591: νυῦν 1585
• 701νῦν 1591: νυῦν 1585
• 702ὕμμιν 1585 1591
• 702ὕμμιν 1585 1591
• 703μέγα 1591: μέτα 1585
• 703μέγα 1591: μέτα 1585
• 705an θρέπτ〈ρ〉ων ?
• 705ἀντάξιον 1591: ἀντάξων 1585
• 705an θρέπτ〈ρ〉ων ?
• 705ἀντάξιον 1591: ἀντάξων 1585

Latein

• 3 referans 1591
• 6 revocavit 1591: revocabit 1585
• 16 Aethnea 1585: Aenaea 1591
• 19an captas ?
• 25 quia 1591: quae 1585: an quis (i.e. quibus) ?
• 32 satiant1591:satient 1585
• 35 colluvio 1585: colluvie 1591
• 41 quid 1591: quia 1585
• 42 omnigenae 1585: omnigena 1591
• 47 etenim 1591: etiam 1585
• 51 docta 1585: ducta 1591
• 55 myrrhae 1591: myrrha 1585
• 83 viget 1591: vigit 1585
• 91an Tartari〈d〉umque ?
• 108 hos 1591: hoc 1585
• 108 hos1591 :hoc 1585
• 120an reseratve ?
• 125 ubi 1585: ubc 1591
• 129 ostendit 1591: ostendat 1585
• 136 claras 1585: charas 1591
• 148an coepit ?
• 148an coepit ?
• 156 cogitatio 1585
• 156 cogitatio 1585
• 160 at1591 :ad 1585
• 168 pectore 1585 1591
• 172 divinae 1585 : divina 1591
• 175litterae prisc et rasura, ut vid., in 1591
• 182 debile1591 :debili 1585
• 188 ad orcum 1585: odorem 1591
• 200num praestent ?
• 207 frructu 1585
• 207an quos ?
• 257 assidue 1591: assiduae 1585
• 258 quanta 1591: quantum 1585
• 260 coeli 1585: coli 1591
• 265 flexivagosque 1591: flexifagosque 1585
• 285 ut 1591: in 1585
• 297 sua1585 :sa 1591
• 300 dicet 1585 : dicit 1591
• 300an pectora ?
• 307 miracla 1591: miracula 1585
• 322 κηρύκεσσιν] de clausula spondiaca cf. Orph. A. 1316
• 325an ipsam ?
• 329 florens1585 :florem 1591
• 331an famulentur ?
• 332 igitur1591 :ipitur 1585
• 337 docta 1585 1591
• 339 erit 1585 1591
• 345 ferant 1591: serant 1585
• 364 Musis 1591: Husis 1585
• 367 Nili 1585: Nil 1591
• 371 Sarae 1591: sarrae 1585
• 378 hi 1585: hic 1591
• 414 caepere 1585: capere 1591
• 441 maiorem 1585: maiorum 1591
• 500 Otto1585 :Otho 1591
• 502 quique 1591: quinque 1585
• 523an cepere ?
• 525 hic 1585 1591
• 528 prudens 1591: prudeus 1585
• 541 vastarant 1585: vastarunt 1591
• 545 solidae 1585 1591
• 551an inhia[n]t ?
• 554 redit1591 :reddit 1585
• 560 generosa 1591: genorosa 1585
• 562 at1585 :ad 1591
• 569 eximiaeque 1585 1591
• 577 sorte 1585 : forte 1591
• 583 ut1591 :et (per compendium) 1585
• 597 aeternum 1591 : alternum 1585
• 606an laetos ?
• 625 nepotes 1591 : nopotes 1585
• 630 prumam 1585
• 632 non 1585 : ni 1591 (possis videt … ni)
• 648 Lamechi 1585: Lamech 1591
• 648 ille 1591: illae 1585
• 650 qua 1591: quam 1585
• 655 prosit 1591: possit 1585
• 659 quidvi 1585, ut vid.
• 662 flores 1591: stores 1585
• 668 cupide 1591: cupidae 1585
• 682 quo ad 1585 1591
• 684 iussus produco sub auras 1585: tandem producit in auras 1591
• 685 iuveutae 1585 ut vid.
• 688 quiscunque 1585: quicunque 1591
• 699 sua 1591: seu 1585
• 702 ad commoda1591 :accommoda 1585
• 702 ad commoda1591 :accommoda 1585
• 703 pulcherrimae 1585 (cf. vers. Gr.): pulcherrime 1591
• 703 pulcherrimae 1585 (cf. vers. Gr.): pulcherrime 1591
• 704 digna 1591: digne 1585
• 704 digna 1591: digne 1585
• 706 sumumque 1591
• 706 sumumque 1591

Similienapparat

---

→ Zum Similienregister

Griechisch

• 6 φέγγος ἀνῆψε] cf. Eudoc. Cypr. 1,124 (φέγγος ἀνάψας)
• 7 βαρβαροφώνοις] cf. Hom. Il. 2,867 (de Caribus)
• 16 φιλοβόρβορος] nl.
• 17 μῶμον ἀνάπτων] = Nonn. D. 37,413
• 27 αἰσχρολεχῶν] nl.
• 28 εἰλύσασθαι] de clausula spondiaca cf. Opp. H. 2,124 (ὑπ’ ὀστράκῳ εἰλυθεῖσα)
• 43sq.de re cf. LXX Da. 2,38
• 56 ἀρτιγενεῖ] cf. Nic. Al. 357
• 64 ὕψι δοκεύει] ~ Nonn. D. 42,542 (ὕ. δοκεύων)
• 76 ὀψιμαθὲς ποτὶ φῦλον ἀρηϊθόων Γερμανῶν] ~ D.P. 285 (φῦλα νέμονται ἀρειμανέων Γερμανῶν); cf. etiam Melanchth. CR 20,190 (ἥκω Γερμανῶν λαὸν ἐς ὀψιμαθῶν)
• 80 ὁλοβάρβαρον] nl.
• 82 φεγγοβολεῦσι] cf. Man. 4,527
• 89 ἀκουσιθέοισιν] cf. AP 6,249,4 (Antip.Thess.)
• 90 φεῦ φεῦ] in poesi hexametrica cf. Theoc. 4,26; 5,86; 27,15.55 (sed semper in initio versus)
• 96 οὐκ ἀλέγουσι θεμίστων] ~ Q.S. 7,284 (οὐκ ἀ. θέμιστας)
• 101 μολύσματα πάντα καλύπτει] cf. Gr.Naz. carm. PG 37,535,10 (μ. π. καθῄρας); 37,996,5 (μ. π. καθήρω)
• 102 κακοβάρβαρος] nl.
• 111 ἔρροις] cf. eadem sede A.R. 3,936; AP 7,624,1; 7,699,7
• 126 θαλερόχροα] nl.
• 129 ἀγχίθεος] cf. Hom. Od. 5,35 (de Phaeacibus)
• 133 καταθύμια ῥέξῃ] ~ Apoll. Met.Ps. 80,26 (κ. ῥέζειν); 102,9 (κ. ῥέζει)
• 138 συμφωνεῦσαν] haec clausula spondiaca apud veteres non legitur
• 140 ἐστὶν ἀπορρώξ] = Hom. Od. 9,359 et al.; vide etiam Rhod. Arion 429
• 143 ἀψεγέεσσιν] cf. S. El. 497
• 144 αὐτοθελεῖ] cf. AP 9,79,1 (Leon.); 5,22,3 (Rufin.)
• 144 αὐτοθελεῖ δυνάμει] cf. Rhod. Hist.eccl. 4 (αὐτοτελεῖ δυνάμει)
• 160 ἰθύσασθαι] de clausula spondiaca cf. Q.S. 14,500 (οὐδ’ ἔμπαλιν ἰθύνασθαι)
• 162 χατέουσιν ἀρωγῆς] = Gr.Naz. carm. PG 37,544,1 (θεοῦ χατέουσιν ἀρωγῆς)
• 167 ἐν κοίλῳ νάρθηκι] = Hes. Th. 567; Op. 52
• 169 ἀγρομόρος] nl.
• 169 πυριπνεύστοισιν] cf. Musae. 88 (v.l.)
• 170 αἰθομένη φλόξ] = A.R. 4,925
• 174 δειλοῖσι βροτοῖσι] = Hom. Il. 22,31.76 et al.
• 178 θεοφεγγέος] nl.
• 180 ζώων βασιλεύτατός ἐστιν ἁπάντων] cf. Hom. Il. 9,69 (σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι); D.P. 353 (ποταμῶν βασιλεύτατος ἄλλων); Gr.Naz. carm. PG 37,2508,1 (Δελφίς, εἰναλίων βασιλεύτατος); Apoll. Met.Ps. 94,6 (πάντων μακάρων β.); vide etiam Rhod. Arion 714
• 192 θεοκαλλέος] nl.
• 207 λογοθαλλέος] nl.
• 208 καρποτοκείης] cf. Nonn. D. 21,26 (de Terra)
• 210 πειθήμονα λαόν] ~ Nonn. Par.Ev.Jo. 9,115; 11,137
• 217 ἔκρευμα] nl.
• 222 θεσμολόγοισιν] nl.
• 231 θεόγραφος] nl.
• 233 μιμήσασθαι] de clausula spondiaca cf. Ps.-Phoc. 192 (λέχος ἀνδρῶν μιμήσαιντο)
• 238 εὐτροχάλοιο] cf. A.R. 4,907 (εὐτροχάλοιο … ἀοιδῆς)
• 240 εὐεπίην … φρενοθελγέϊ] cf. Procl. H. 3,17 (εὐεπίης φρενοθελγέος)
• 249 ἀρτίφρων] cf. Hom. Od. 24,261 et al.
• 250 ὁμόπλοκον] cf. Nonn. D. 21,332
• 254 πολυπάμμονος] cf. Hom. Il. 4,433
• 259 τεκτοσύνῃ] cf. Hom. Od. 5,250 (pl.)
• 265 λοξοπόρων] vox rarissima, vide LSJ s.v. λοξόπορος
• 269 οἰκομέδων] nl.
• 271 ἀλκτήρια νούσων] = Nic. Al. 350
• 287 αἰθέρος ὦσι πολῖται] ~ Nonn. D. 44,172; Par.Ev. Jo. 8,54 (αἰθέρος εἰμὶ πολίτης); vide etiam Rhod. Biop. 268 (de se ipso: αἰθέρος ἐστὶ πολίτης)
• 297 λόγον ὀρθοτομῆσαι] cf. NT 2 Ep.Ti. 2,15 (ὀρθοτομοῦντα τὸν λόγον τῆς ἀληθείας)
• 300 ῥητροσύνης] nl.
• 308 ὠλεσίκαρπον] cf. Hom. Od. 10,510
• 316 πανάβουλον] nl.
• 327 βιοθηλέα] nl.
• 333 λογοτριβέεσσι] nl.
• 342 νήματα Μοῖραι] = Nonn. D. 12,139 (ν. Μ.); 41,317 (κλώθουσι πολύτροπα ν. Μ.)
• 348 θεόπλαστος] nl.
• 350 βαθύρροα] cf. Hom. Il. 7,422 (βαθρυρόου Ὠκεανοῖο)
• 350 φύσιός τε βαθύρροα βένθε’ ἀνοίγων] vide etiam Rhod. Arg. 186 (de Chirone: φύσιος πολυβενθέα κεύθε’ ἄνοιξεν)
• 353 ἐνθεόμητις] nl.
• 360 ἡγήλαζον] de clausula spondiaca cf. Hom. Od. 17,217
• 364 ἐργαστήρια Mουσέων] cf. Him. Or. 69; vide etiam Rhod. Ilf.Herc. 355
• 374 ἀεργηλόν] cf. A.R. 4,1186
• 374 ἐτώσιον ἄχθος ἀρούρης] = Hom. Il. 18,104
• 375 θυηπολίῃσι μέλεσθαι] cf. A.R. 1,967.1124 (θυηπολίης [τ’] ἐμέλοντο)
• 380 θεοπνεύστοισι] cf. Ps.-Phoc. 129
• 394 ἀρητήρων] de clausula spondiaca cf. Hom. Il. 1,11 (ἀρητῆρα)
• 398 ἐσθλομαθῶν] nl.
• 398 ἑσμὸν ἑταίρων] = Nonn. Par.Ev.Jo. 2,68; 4,32 et al.
• 414 μεγαλαυχέα] cf. Orph. H. 63,3
• 415 ἀσκητήρια] nl.
• 416 θεοφροσύνη] cf. Hsch. θ 325; Eudoc. Cypr. 1,37
• 419 μαργοσύνη] cf. A.R. 3,797 et al.
• 420 ἐρημοφίλοισιν] cf. AP 9,396,4 (Paul.Sil.)
• 424 ἐρημοβίων] nl.
• 425 ὀτλεύοντες] de clausula spondiaca cf. A.R. 2,1008 (ὀτλεύουσιν); vide etiam Rhod. Hist.eccl. 553
• 438 πώεα φέρβον] ~ A.R. 2,657
• 440 κοίρανος ἀνδρῶν] ~ Orph. L. 92
• 442 βαθύμητιν] nl., sed cf. βαθυμήτης
• 443 ἠπιόδωρον] cf. Hom. Il. 6,251 (de matre)
• 446 θεοστόργων] nl. (sensu activo), sed cf. Nonn. Par.Ev.Jo. 4,202 (sensu passivo: θεοστόργων Γαλιλαίων)
• 454 λυροκτύπον αὖτε Δαβίδην] cf. Nonn. Par.Ev.Jo. 7,165 (λυροκτύπος ᾤκεε Δαβίδ)
• 464 παιδευτήρια] cf. D.S. 13,27 et al.
• 471 ὑπερήσπισεν] vox potius pedestris, cf. LSJ s.v. ὑπερασπίζω
• 473 ἀγανόφρονα] cf. Hom. Il. 20,467
• 475 φιλόχριστοι] vox rara, cf. LSJ s.v. φιλόχριστος
• 496 ῥυηφενίην] cf. Call. Jov. 84
• 498 ποιμέσι λαῶν] cf. eadem sede Hom. Il. 1,263 (ποιμένα λαῶν) et al.
• 510 χοροστασίῃσιν] cf. Call. Lav.Pall. 66; D.P. 842 et al.
• 515 ἀγλαὸν ἦτορ] = Q.S. 8,443; 11,489
• 519 ἀειθαλές] cf. AP 7,195,7 (Mel.) et al.
• 522 ἀτημελίῃσι] cf. A.R. 3,830
• 525 ἱερόμοιρον] nl.
• 526 οἰοβίων] cf. Gr.Naz. carm. PG 37,643,3; Apoll. Met.Ps. 77,142
• 526 παχυγάστορα] nl.; vide etiam Rhod. Ilf.Herc. 363
• 528 κραίνοντες ἐέλδωρ] cf. eadem sede Hom. Il. 1,41.504 (κρήηνον ἐέλδωρ) et al.
• 534 εὔφρονι βουλῇ] = Orph. H. 14,12; 59,20; 70,1 et al.
• 536 κοινοβιάρχης] vox rara, cf. LSJ s.v. κοινοβιάρχης
• 540 παιφασσόντων] de clausula spondiaca cf. Nic. Th. 761 (παιφάσσουσαν); Opp. H. 2,333; Opp. C. 2,55
• 545 θεολάτριος] nl.
• 548 ἀσείστου] vox philosophica, cf. LSJ s.v. ἄσειστος
• 550 βάσκανον ὄμμα φέροντες] ~ Nonn. D. 31,74 (β. ὄ. φέρουσα)
• 559 λαμπετοώσης] cf. Hom. Il. 1,104; Od. 4,662
• 561 ὑγρῷ … ἐλαίῳ] cf. Theoc. 15,117
• 562 ζωαρκέος] cf. Procl. H. 1,2; Nonn. D. 25,178
• 564 παλινέμπνοος] nl.
• 568 καλλιμαθεῖ] nl.
• 575 ὀξυφαέσσιν] cf. Nonn. D. 7,214; 28,303
• 586 θερισμόν] vox potius pedestris, cf. LSJ s.v. θερισμός
• 590 σοφοθρέμμονος] nl.
• 591 περιτέρμοσι] cf. Orph. H. 83,3 (γαίης περιτέρμονα κύκλον)
• 596 μενέκλονον] nl.
• 601 μελικευθέϊ] nl.
• 602 φῦλα μελισσῶν] ~ Q.S. 6,324 (μελισσάων κλυτὰ φῦλα)
• 603 μελικηρίδας] vox pedestris, cf. LSJ s.v. μελικηρίς
• 603 ὠδίνοντα] de clausula spondiaca cf. D.P. 1104 (ὠδίνουσι); Opp. C. 1,5 (ὠδίνασα) et al.
• 606 καρποτόκοις] cf. AG 16,11,4; vide etiam Rhod. Hist.eccl. 8
• 614 ἴσον ἀστράσι μαρμαίροντας] cf. eadem sede Q.S. 9,221 (ἴσον πυρὶ μαρμαίροντα); vide etiam Rhod. Arion 1076
• 615 ἀειστεφέεσσιν] nl.
• 620 ἄλλα μενοινᾷ] = Hom. Od. 2,92 (νόος δέ οἱ ἄ. μ.) et al.
• 637 κοινοφαῆ] nl.
• 639 εὔφρονι θυμῷ] = h.Hom. 30,14; Orph. H. 34,10
• 646 βιωφελές] adiectivum potius pedestre, cf. e.g. Luc. Am. 51
• 649 ᾐώρησε] de clausula spondiaca cf. AP 6,172,5 (πρὸ παστάδος ᾐώρησε)
• 658 κέντρα μερίμνης] = Nonn. Par.Ev.Jo. 11,69
• 662 ἀριστολογεῖ] nl.
• 664 ἀρτιμαθ[ε]έσσι] cf. E. Hec. 687
• 669 ἰσοελκέα] cf. Nic. Th. 41
• 670 ἀριστοπόνοις] cf. Pssi. O. 7,15 (ἀριστοπόνοις χερσί) et al.
• 676 γαῖά τε παμμήτειρα] ~ h.Hom. 30,1 (γαῖαν παμμήτειραν)
• 687 ἀγλαὸν ὄλβον] cf. Q.S. 5,636 (ἀγλαὸν ὄ. ὀφέλλει)
• 689 δωτῆρας ἐάων] ~ Hom. Od. 8,325; Hes. Th. 46 (δωτῆρες ἐάων) et al.
• 696 φίλῳ πηχύνατ’ ἀγοστῷ] ~ Nonn. D. 8,187; 20,354 (φιλίῳ πήχυνεν ἀγοστῷ); vide etiam Rhod. Pal. 9 ,350 (de Friderico Barbarossa: φίλῳ πηχύνατ’ ἀγοστῷ)
• 703 οὔλετε καὶ μέγα χαίρετ’] ~ Hom. Od. 24,402 (οὖλέ τε καὶ μέγα χαῖρε)
• 705 ἀντάξιον ὄλβον ἀρέσθαι] ~ A.R. 2,1095 (ἵν’ ἄσπετον ὄλβον ἄρωνται)

Latein

• 2 labitur aetas] = Ov. ars 3,65
• 15 Epicuri de grege porcus] ~ Hor. epist. 1,4,16 (Epicuri de grege procum)
• 17 sannis] vox saturica, cf. Pers. 1,62; 5,91 et al.
• 29 foeda libido] = Alc. Avit. carm. 6,374
• 35 nullo discrimine distent] cf. Prud. c. Symm. 2,879 (haudquaquam magno discrimine distat)
• 40 tantula] haec forma imprimis apud Lucretium legitur, cf. Lucr. 3,413; 4,116 et al.
• 68 Roma caput mundi] cf. Lucan. 2,655 (ipsa [sc. Roma] caput mundi)
• 74 claras eduxit ad auras] cf. Ov. met. 5,641 (superas eduxit prima sub auras)
• 86 felicia secula currunt] cf. Prisc. Anast. 149 (laetissima s. currunt)
• 93 lethi viventis imago] cf. eadem sede Val. Fl. 2,206 (Leti maior imago); Sil. 14,617 (leti versatur imago)
• 95 crudivorisque] nl.; vide etiam Rhod. Hist.eccl. 625
• 97 impetus amens] = Lucan. 4,279; Stat. Theb. 7,47
• 98 ratione vagantur] cf. Lucr. 2,82 (avius a vera longe r. vagaris)
• 105 quid moror?] = Verg. Aen. 4,325; 6,528 et al.
• 127 ratione carentes] = Ov. am. 1,10,25; fast. 3,119
• 145 virtutis ad arcem] = Paul. Nol. carm. 27,120
• 148 tetra libido] = Hor. sat. 1,2,33
• 155 diae vestigia formae] ~ Ov. met. 1,237 (veteris servat v. f.); 9,227 (humanae servat v.f.)
• 157 conscia recti] = Verg. Aen. 1,604
• 162 igniculi] cf. Iuv. 3,102; Prud. c. Symm. praef. 1,67
• 165 ira Tonantis] = Val. Fl. 4,428.474
• 168 pectora flatu] cf. Claud. carm. min. 29,33 (pectora lascivo flatu Mavortia nectit)
• 169 ignivomae] cf. Ven. Fort. carm. 3,9,3
• 172 semina lucis] = Mar. Victor aleth. 1,98
• 178 luce serenat] = Cypr. Gall. exod. 209
• 189 virtutis ad ardua tendat] cf. Ov. Pont. 2,2,111 (tendit in ardua virtus)
• 191 praedivite cultu] = Prud. c. Symm. 1,416
• 194 quae possidet orbis] ~ Ov. met. 7,59 (quas totus possidet orbis)
• 210 agmina Christi] = Ven. Fort. carm. 10,17,33
• 236 doctisonis] cf. Sidon. carm. 15,180; Arator act. 2,446
• 240 flexianimos] cf. Catull. 64,330 (flexanimo mentem perfundat amore)
• 242 lege coercens] = Cypr. Gall. exod. 245
• 248 orbis moderantur habenas] cf. Galter. Alex. 1,174 (mundi m. h.)
• 260 vaga sidera coeli] cf. Manil. 3,101 (vaga … sidera caeli)
• 261 describunt radio] ~ Verg. Aen. 6,850 (describent radio)
• 262 certisque … tempora metis] = Paul. Petric. Mart. 4,306 (certis concludens t. m.)
• 265 flexivagos] nl.
• 268 habitabilis] cf. Ov. met. 1,49; 8,624
• 288 ab aethere summus] cf. eadem sede Verg. Aen. 12,853 (ab aethere summo); Ov. met. 1,608
• 298 praeco Dei] = Drac. laud. dei 3,226
• 303 res divumve hominumve requiras] cf. Verg. Aen. 2,648 et al. (divum pater atque hominum rex)
• 339 sapientia primis] cf. eadem sede Hor. epist. 1,1,41 (sapientia prima)
• 341 sub auras] = Verg. Aen. 2,158 et al.
• 342 fatales … fila sorores] cf. Anth. 792,1 (tres sunt fatales quae ducunt fila sorores)
• 344 ad seros … nepotes] cf. Stat. Theb. 1,185; Alc. Avit. carm. 5,264
• 352 imbibit artes] cf. Auson. parent. 13,4
• 355sq. mersa sub undis] ~ Avien. Arat. 94 (mersa sub undas)
• 365 doctisonique] cf. Sidon. carm. 15,180; Arator act. 2,446
• 367 faticani] cf. Ov. met. 9,418
• 389 fatidicis] cf. Verg. Aen. 7,82 et al.
• 396 limpidulis] apud veteres non legitur
• 412 induperatorum] cf. eadem sede Lucr. 4,967; 5,1227; Iuv. 4,29; Ven. Fort. Mart. 2,115; vide etiam Rhod. Tro.² 665
• 413 nomine gaudent] = Stat. Theb. 7,303
• 415 disciplinae] de clausula spondiaca cf. Auson. Mos. 452
• 426 cura docendi] = Auson. praef. 1,17; prof. praef. 3
• 436 fortibus ausis] = Verg. Aen. 9,281; Sil. 1,151; 3,179 et al.
• 443 ad sydera notos] ~ Verg. ecl. 5,43 (ad sidera notus)
• 452 Nilotidos] cf. Mart. 10,6,7
• 694 in aethera tollit] cf. Ov. fast. 4,315 (tollit in aethera palmas)